Η έννοια, ή το σύμπτωμα της δυσκοιλιότητας έχει διαφορετική εξήγηση για κάθε άνθρωπο. Τις περισσότερες φορές, με τον όρο δυσκοιλιότητα περιγράφουμε μη συστηματικές εντερικές κενώσεις, αλλά για άλλους μπορεί να σημαίνει την μείωση του όγκου ή της πυκνότητας των κοπράνων, την ανάγκη για έντονη πίεση κατά την αφόδευση, το συναίσθημα υπολειμματικών κοπράνων στο ορθό μετά την κένωση ή την ανάγκη χρήσης φαρμάκων ή υπόθετων για την διατήρηση συστηματικών κενώσεων.
Για τους περισσότερους ανθρώπους, φυσιολογική εντερική λειτουργία σημαίνει οτιδήποτε μεταξύ 3 κενώσεων την ημέρα και 3 κενώσεων την εβδομάδα. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί και να μην πάνε στην τουαλέτα για μία εβδομάδα, χωρίς να νιώσουν δυσφορία ή πόνους. Η λειτουργία του εντέρου μας εξαρτάται πολύ από την δίαιτά μας, και το περιεχόμενο αυτής σε φυτικές ίνες και υγρά. 1,5-2 λίτρα υγρών και 25-30 γραμμάρια φυτικών ινών είναι μία καλή διαιτητική περιεκτικότητα για καλή εντερική λειτουργία. Η άσκηση επίσης φαίνεται να βοηθάει την βελτίωση της εντερικής λειτουργίας. Τροφές με υψηλό περιεχόμενο σε ίνες είναι :
Πίτουρο
Τεμαχισμένο σιτάρι
Ψωμί ολικής άλεσης
Συγκεκριμένα φρούτα & λαχανικά
80% των ανθρώπων θα γίνουν δυσκοίλιοι σε κάποια περίοδο της ζωής τους, και μικρά χρονικά διαστήματα δυσκοιλιότητας είναι φυσιολογικά. Η δυσκοιλιότητα διαγιγνώσκεται όταν ο άνθρωπος έχει λιγότερο από 3 κενώσεις την εβδομάδα για συνεχόμενες εβδομάδες ή μήνες. Η εντύπωση ότι πρέπει να πηγαίνουμε στην τουαλέτα τουλάχιστον μία φορά την ημέρα, έχει οδηγήσει στην υπερκατανάλωση καθαρτικών.
Συνήθως υπάρχουν διάφοροι παράγοντες οι οποίοι συνδυασμένοι προκαλούν δυσκοιλιότητα… όπως κακές διατροφικές συνήθειες, «δυτικού τύπου» lifestyle, και κλιματολογικές ή περιβαλλοντολογικές αλλαγές. Η δυσκοιλιότητα επιδεινώνεται από ταξίδια, εγκυμοσύνη ή έντονες δίαιτες. Σε κάποιους προκαλείται από την τάση συνεχώς να αγνοούν το συναίσθημα της ανάγκης για κένωση.
Βέβαια, υπάρχουν και πολύ σοβαρότερα αίτια δυσκοιλιότητας. Μεγάλοι πολύποδες ή όγκοι του παχέος εντέρου μπορεί να προκαλέσουν μερική απόφραξη του αυλού του εντέρου με αποτέλεσμα συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Είναι σαφές ότι τέτοια αίτια πρέπει να αποκλειστούν πριν προχωρήσουμε σε πιο εξειδικευμένες εξετάσεις για τα αίτια της δυσκοιλιότητας. Άτομα με κακώσεις σπονδυλικής στήλης μπορεί επίσης να παρουσιάσουν συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Άλλες παθήσεις που μπορεί να επηρεάσουν την λειτουργικότητα του εντέρου είναι ο διαβήτης, το σκληρόδερμα, παθήσεις του θυρεοειδούς, νόσος Πάρκινσον ή άλλες ενδοκρινικές & νευρολογικές παθήσεις.
Ναι, υπάρχουν διάφορες ομάδες φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα, όπως κάποια παυσίπονα, αντικαταθλιπτικά, υπνωτικά, ψυχιατρικά φάρμακα, κάποια αντιυπερτασικά και διουρητικά. Επίσης, υποκατάστατα σιδήρου, ασβεστίου και αλουμινίου επιβραδύνουν την ταχύτητα του παχέος εντέρου και επιδεινώνουν την δυσκοιλιότητα.
Οποιαδήποτε εμμένουσα αλλαγή των συνηθειών του εντέρου μας, είτε αυξημένη συχνότητα διαρροϊκών κενώσεων είτε δυσκολία στις κενώσεις, χρήζει μίας εκτίμησης από ειδικό. Αν τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας παραμένουν για πάνω από 4 εβδομάδες, καλό θα είναι να δείτε τον ιατρό σας. Κυρίως βέβαια αν παρατηρήσετε και αίμα στα κόπρανα.
Όπως είπαμε, τα αίτια της δυσκοιλιότητας είναι πολλά κ διάφορα, και είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε το σωστό αίτιο σε κάθε ασθενή, ώστε να αντιμετωπιστεί εύκολα και με επιτυχία. Το πρώτο πράγμα που ελέγχουμε είναι πιθανά ανατομικά αίτια, όπως όγκοι στον αυλό του εντέρου ή στένωση αυτού.
Μία από τις πρώτες και σημαντικές εξετάσεις είναι η δακτυλική εξέταση του ορθοπρωκτού. Είναι μία εξέταση απλή, η οποία όμως δίνει μία πληθώρα πληροφοριών στον ειδικό ιατρό. Στη συνέχεια θα οργανωθεί μία ενδοσκόπηση ή μία ακτινολογική εξέταση, ώστε να αναγνωριστούν πιθανοί πολύποδες ή ακόμα και εκκολπώματα. Αν αυτές οι εξετάσεις δείξουν κάποιο ανατομικό πρόβλημα, αυτό θα αντιμετωπιστεί χειρουργικά, με τους τρόπους στους οποίους αναφερθήκαμε σε άλλα σημεία της ιστοσελίδας (βλέπε ογκολογία και φλεγμ. εντερικά νοσήματα).
Αν αυτές οι πρώτες βασικές εξετάσεις βγουν φυσιολογικές, μετά προχωράμε σε κάποιες πιο εξειδικευμένες εξετάσεις λειτουργικότητας του παχέος εντέρου. Ο κ. Πραματευτάκης, σε συνεργασία με ειδικούς ακτινολόγους, φυσιοθεραπευτές και γαστρεντερολόγους, μπορεί να οργανώσει και να διερευνήσει πλήρως την λειτουργικότητα του γαστρεντερικού σωλήνα. Οι εξετάσεις που μπορεί να χρειαστούν είναι :
Διορθικό υπερηχογράφημα : Υπέρηχος της περιοχής του πρωκτού για την αναγνώριση της δομής των μυών της περιοχής και της λειτουργικότητας και συνεργασίας αυτών
Δυναμική μαγνητική τομογραφία (dynamic MRI): Μαγνητική τομογραφία κίνησης, η οποία καταγράφει αναλυτικά την κινητικότητα του πυελικού εδάφους
Αφοδευσιογράφημα : Ακτινογραφία με σκιαστικό η οποία ελέγχει την ακριβή λειτουργικότητα του κατώτερου ορθού και πρωκτού και της διαδικασίας της κένωσης
Διάβαση παχέος εντέρου : Ακτινολογική εξέταση που κοιτάζει την ταχύτητα διάβασης των κοπράνων μέσα από το παχύ έντερο.
Μανομετρία : Εκτίμηση πιέσεων ηρεμίας και λειτουργίας του ορθικού σωλήνα
Αυτές είναι μόνο κάποιες από τις εξετάσεις που διαθέτει στην φαρέτρα του ο ειδικός χειρουργός ώστε να εκτιμήσει την λειτουργικότητα του εντέρου και τα πιθανά αίτια της δυσκοιλιότητας. Όλα αυτά συζητιούνται αναλυτικά με τον ασθενή στο ιατρείο, ανάλογα με τα συμπτώματα και το ιστορικό.
Και βέβαια. Σε αρκετούς ασθενείς φτάνουν κάποιες αλλαγές στην διατροφή και τις καθημερινές συνήθειες ώστε η εντερική λειτουργία να βελτιωθεί. Διατροφικές αλλαγές θα βοηθήσουν πιθανώς και στην βελτίωση των επιπέδων χοληστερίνης, γεγονός που από μόνο του ελαττώνει εν μέρει τον κίνδυνο δημιουργίας πολυπόδων παχέος εντέρου αλλά και προστατεύει από την εμφάνιση συμπτωματικών αιμορροΐδων.
Αυτό που επίσης βοηθάει είναι ο σχεδιασμός ενός προγράμματος «συνήθειας» του εντέρου, ώστε οι κενώσεις να είναι σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο κάθε ημέρα. Σε κάποιες περιπτώσεις δυσκοιλιότητας, η μέθοδος του biofeedback μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να ελέγξει καλύτερα την λειτουργία του εντέρου του.
Πέραν αυτών των περιπτώσεων βέβαια, υπάρχουν και οι περιπτώσεις δυσκοιλιότητας που οφείλεται σε οργανικά αίτια ή σε παθολογικά αίτια, τα οποία ίσως να χρήζουν ιατρική ή και χειρουργική αντιμετώπιση. Οι τεχνικές αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών είναι πολλές και περίπλοκες για να αναλυθούν στο περιεχόμενο αυτής της ιστοσελίδας.
Το βασικότερο ίσως που πρέπει να κρατήσει ο ασθενής είναι ότι σαφώς και υπάρχουν δυνατότητες θεραπείας ή βελτίωσης της δυσκοιλιότητας, και είναι σημαντικό εφόσον παρουσιαστούν συμπτώματα όπως αυτά που αναφέραμε παραπάνω, να επισκεφθεί ο ασθενής τον ειδικό ιατρό/χειρουργό για την εκτίμηση αυτών.
